Yapılandırma Bölümü Taşıyıcılarının Türleri

İki temel taşıyıcı türü vardır. Taşıyıcıların çoğu her istek için değerlendirmeye alınır. Taşıyıcılardaki yönergeler ise sadece bu taşıyıcılarla eşleşen istekler için uygulanır. Diğer yandan, <IfDefine>, <IfModule> ve <IfVersion> taşıyıcıları sadece sunucu başlatılırken veya yeniden başlatılırken değerlendirmeye alınır. Başlatma sırasında gerektirdikleri koşullar sağlanıyorsa içerdikleri yönergeler tüm isteklere uygulanır. Aksi takdirde, içerdikleri yönergeler yok sayılır.

<IfDefine> yönergesi sadece httpd komut satırında uygun parametreler tanımlanmışsa uygulanabilecek yönergeleri içerir. Örneğin, aşağıdaki yapılandırma ile tüm isteklerin diğer siteye yönlendirilebilmesi sadece sunucu httpd -DClosedForNow komut satırı ile başlatıldığı takdirde mümkün olur:

<IfDefine ClosedForNow>
  Redirect "/" "http://otherserver.example.com/"
</IfDefine>

<IfModule> yönergesi sadece belli bir modülün sunucuda kullanılabilir durumda olması halinde uygulanabilecek yönergeleri içerir. Modülün ya sunucuyla birlikte durağan olarak derlenmiş olması ya da devingen olarak derlenmiş ve yapılandırma dosyasında yönergeden önce o modüle ilişkin bir LoadModule satırının bulunması gerekir. Bu yönergeyi sadece belli bir modülün varlığının veya yokluğunun yapılandırma dosyanızın çalışmasını etkilememesini istediğiniz durumlarda kullanmalısınız. Eksik modüllerle ilgili hata iletilerini engellediğinden, taşıyıcı içine, her zaman çalışması istenen yönergeler konulmamalıdır.

Aşağıdaki örnekte, MimeMagicFile yönergesi sadece mod_mime_magic modülü mevcutsa uygulanacaktır.

<IfModule mod_mime_magic.c>
  MimeMagicFile "conf/magic"
</IfModule>

<IfVersion> yönergesi sunucunun belli bir sürümünün çalıştırılması halinde uygulanabilecek yönergeleri içerebilmesi dışında <IfDefine> ve <IfModule> yönergeleri gibidir. mod_version modülü farklı httpd sürümleri ve farklı yapılandırmalarla büyük ağlarda çalışmayı mümkün kılmak veya sürüm denemeleri yapabilmek amacıyla tasarlanmıştır.

<IfVersion >= 2.4>
  # burası sadece 2.4.0 veya daha üstü sürümlerde
  # iş görür.
</IfVersion>

<IfDefine>, <IfModule> ve <IfVersion> yönergelerinin önüne "!" konularak olumsuz koşullar için uygulanabilir. Ayrıca, bu bölümler daha karmaşık sınırlamalar elde etmek amacıyla bir diğerinin içinde kullanılabilirler.

Dosya Sistemi, Site Alanı ve Mantıksal İfadeler

En sık kullanılan yapılandırma bölümü taşıyıcıları dosya sistemindeki veya site alanındaki belli yerlerin yapılandırmalarını değiştirmekte kullanılanlardır. Öncelikle, bu ikisi arasındaki farkları bilmek önemlidir. Dosya sistemi disklerinizin işletim sistemi tarafından size gösterilen halidir. Örneğin, öntanımlı kurulumda Apache httpd, Unix sistemlerinde /usr/local/apache2 altındayken Windows sistemlerinde "c:/Program Files/Apache Group/Apache2" altındadır. (Bilgi: Windows için bile, Apache httpd yapılandırma dosyalarında dosya yolu belirtilirken tersbölü değil normal bölü karakterleri kullanılır.) Site alanı ise sunucu tarafından istemciye sunulan dizin ağacıdır. Yani, site alanı içindeki /dir/ dizini, Apache httpd’nin Unix üzerinde dosya sistemine öntanımlı olarak kurulduğu yer göz önüne alınarak, dosya sistemindeki /usr/local/apache2/htdocs/dir/ dizinine karşılıktır. Site sayfaları veritabanlarından veya başka yerlerden devingen olarak üretilebildiğinden site alanlarının doğrudan dosya sistemine eşlenmesi gerekli değildir.

Dosya Sistemi Taşıyıcıları

<Directory> ve <Files> taşıyıcıları, düzenli ifade karşılıkları ile beraber, yönergeleri dosya sisteminin parçalarına uygularlar. Bir <Directory> bölümü içindeki yönergeler belli bir dosya sistemi dizinine ve onun alt dizinlerine uygulanır. Aynı etki .htaccess dosyaları kullanılarak da sağlanabilir. Örneğin aşağıdaki yapılandırmada, /var/web/dir1 dizini ve alt dizinlerinde dizin içeriğinin listelenmesi etkin kılınmaktadır.

<Directory "/var/web/dir1">
  Options +Indexes
</Directory>

Bir <Files> bölümü içindeki yönergeler, hangi dizinde bulunduğuna bakılmaksızın ismi belirtilen dosyalara uygulanır. Örneğin, aşağıdaki yapılandırma yönergeleri yapılandırma dosyasının ana bölümüne yerleştirildiği takdirde gizli.html isimli dosyalara nerede bulunursa bulunsun erişime izin vermeyecektir.

<Files "gizli.html">
  Require all denied
</Files>

Dosya sisteminin belli bir yerindeki belli dosyalarla ilgili yaptırımlar için <Files> ve <Directory> bölümleri birlikte kullanılabilir. Örneğin, aşağıdaki yapılandırma /var/web/dir1/gizli.html, /var/web/dir1/subdir2/gizli.html, /var/web/dir1/subdir3/gizli.html ve /var/web/dir1/ altında bulunabilecek diğer tüm gizli.html dosyalarına erişimi yasaklar.

<Directory "/var/web/dir1">

  <Files "gizli.html">

    Require all denied
  </Files>

</Directory>

Site Alanı Taşıyıcıları

<Location> yönergesi ve yönergenin düzenli ifade karşılığı site alanındaki içerik için yapılandırmayı değiştirir. Örneğin aşağıdaki yapılandırma, /gizli ile başlayan URL yollarına erişimi engeller. Özellikle, http://siteniz.mesela.dom/gizli, http://siteniz.mesela.dom/gizli123 ve http://siteniz.mesela.dom/gizli/dir/dosya.html istekleri yanında /gizli ile başlayan diğer isteklere de uygulanır.

<LocationMatch "^/gizli">
    Require all denied
</LocationMatch>

Dosya sistemi ile etkileşime girmeyen herşey için <Location> yönergesi gerekir. Aşağıdaki örnekte, belli bir URL’nin mod_status modülü tarafından sağlanan bir dahili Apache eylemcisine nasıl eşlenebileceği gösterilmiştir. Bu örnek için dosya sisteminde server-status adında bir dosya veya dizin bulunması gerekli değildir.

<Location "/server-status">
    SetHandler server-status
</Location>

Site Alanında Çakışma

Belli bölümler ve yönergeler değerlendirilirken çakışan iki URL bir URL olarak dikkate alınır. <Location> yönergesi için bu şöyle olurdu:

<Location "/foo">
</Location>
<Location "/foo/bar">
</Location>

Diğer yandan <Takma adlar> tam tersi eşlenir:

Alias "/foo/bar" "/srv/www/uncommon/bar"
Alias "/foo" "/srv/www/common/foo"

Aynısı ProxyPass yönergeleri için de geçerlidir:

ProxyPass "/special-area" "http://special.example.com" smax=5 max=10
ProxyPass "/" "balancer://mycluster/" stickysession=JSESSIONID|jsessionid nofailover=On

Dosya Adı Şablonları ve Düzenli İfadeler

<Directory>, <Files> ve <Location> yönergelerinde, Standart C kütüphanesindeki fnmatch işlevindeki gibi kabuk tarzı dosya ismi kalıpları kullanılabilir. "*" karakteri herhangi bir karakter dizisi ile eşleşirken "?" karakteri tek tek karakterlerle ve "[seq]" kalıbı ise seq içindeki her karakterle eşleşir. "/" karakteri her hangi bir kalıp karakteri ile eşleşmez; açıkça belirtilmesi gerekir.

Daha esnek bir eşleşmenin gerekli olduğu durumlar için her taşıyıcının bir düzenli ifade karşılığı vardır. <DirectoryMatch>, <FilesMatch> ve <LocationMatch> yönergelerinde gerekli eşleşmeleri seçmek için perl uyumlu düzenli ifadelerin kullanımına izin verilir. Ayrıca, yönergelerin uygulanışının düzenli ifade bölümleri kullanılarak nasıl değiştirileceğini öğrenmek için, aşağıda, yapılandırmanın katıştırılmasıyla ilgili bölüme de bakınız.

Tüm kullanıcı dizinlerine ilişkin yapılandırmayı değiştirmek için dosya ismi kalıpları şöyle kullanılabilirdi:

<Directory "/home/*/public_html">
    Options Indexes
</Directory>

Düzenli ifade bölümleri kullanarak çeşitli türlerdeki resim dosyalarına erişimi bir defada yasaklayabiliriz:

<FilesMatch "\.(?i:gif|jpe?g|png)$">
    Require all denied
</FilesMatch>

İsimli gruplar ve geriye başvurular içeren düzenli ifadeler ortama eklenirken ilgili isimler büyük harfli yapılır. Böylece, URL'lere ve dosya yolları elemanlarına ifadelerin içinden ve mod_rewrite gibi modüllerden başvurmak mümkün olur.

<DirectoryMatch "^/var/www/combined/(?<SITENAME>[^/]+)">
    require ldap-group "cn=%{env:MATCH_SITENAME},ou=combined,o=Example"
</DirectoryMatch>

Mantıksal İfadeler

<If> yönergesi bir mantıksal ifade olarak belirtilebilen bir kurala bağlı olarak yapılandırmayı değiştirebilir. Örneğin, aşağıdaki yapılandırmada, HTTP Referer başlığı "http://www.example.com/" ile başlamıyorsa erişimi yasaklar.

<If "!(%{HTTP_REFERER} -strmatch 'http://www.example.com/*')">
    Require all denied
</If>

Ne, Ne Zaman Kullanılır?

Dosya sistemi taşıyıcıları ile site alanı taşıyıcıları arasında seçim yapmak aslında oldukça kolaydır. Dosya sisteminde bulunan nesnelere uygulanacak yönergeler için daima <Directory> veya <Files> kullanılır. Dosya sisteminde bulunmayan nesnelere (bir sayfanın bir veritabanı tarafından üretilmesi gibi) uygulanacak yönergeler için ise <Location> kullanılır.

Dosya sistemindeki nesnelere erişimi kısıtlarken asla <Location> kullanmamak önemlidir. Bunun sebebi farklı site alanı konumlarının (URL’ler) aynı dosya sistemi konumuna eşlenebilmesi dolayısıyla kısıtlamalarınızın etrafından dolaşılabilmesine izin vermesidir. Örneğin, aşağıdaki yapılandırmayı ele alalım:

<Location "/dir/">
    Require all denied
</Location>

http://siteniz.mesela.dom/dir/ için bir istek yapılmışsa bu doğru çalışacaktır. Fakat dosya sistemi harf büyüklüğüne duyarsızsa ne olacak? Kısıtlamanız, istek http://siteniz.mesela.dom/DIR/ şeklinde yapılarak kolayca geçersiz kılınabilir. Halbuki <Directory> yönergesi isteğin nasıl yapıldığına bakılmaksızın bu konumdan sunulan her türlü içeriğe uygulanacaktı. (Dosya sistemi bağlarıyla bu da aşılabilir. Sembolik bağlar kullanılarak aynı dizin dosya sisteminin bir çok yerine yerleştirilebilir. <Directory> yönergesi dosya yolunu sıfırlamaksızın sembolik bağları izleyecektir. Bu bakımdan, en yüksek seviyede güvenlik için uygun Options yönergesi ile sembolik bağların izlenmesi devredışı bırakılabilir.)

Belki de siz sırf harf büyüklüğüne duyarlı bir dosya sistemi kullanıyorsunuz diye böyle uygulamalara ihtiyacınız olmadığını düşünüyor olabilirsiniz, fakat aynı site alanını çok sayıda dosya sistemi konumuna eşleyecek daha bir sürü yol bulunduğunu unutmayınız. Bu bakımdan dosya sisteminde yapacağınız kısıtlamalarda daima dosya sistemi taşıyıcılarını kullanmalısınız. Bununla birlikte bu kuralın da bir istisnası vardır. Yapılandırma kısıtlamalarının bir <Location "/"> bölümü içine koyulması, bu bölüme konan yönergelerin etki alanının belli bir URL ile sınırlı olmaması nedeniyle mükemmelen güvenlidir.

Bölüm iç içeliği

Bazı bölüm türleri başka bölüm türlerinin içinde olabilir. Bir yandan, <Files> bölümü <Directory> bölümünün içinde bulunabilirken diğer yandan bir <If> bölümü <Directory>, <Location> ve <Files> bölümlerinde bulunabilir fakat başka bir <If> bölümünün içinde bulunamaz. Bu bölümlerin düzenli ifadeli türevleri de benzer tarzda davranır.

İç içe bölümler, aynı türdeki iç içe olmayan bölümlerin sonrasına yerleştirilir.

Sanal Konaklar

<VirtualHost> taşıyıcısının içinde belli bir konağa uygulanan yönergeler bulunur. Aynı makinede çok sayıda konağı farklı yapılandırmalarla sunuyorsanız bu taşıyıcı çok işinize yarar. Daha fazla bilgi için Sanal Konak Belgeleri bölümüne bakınız.

Vekil

<Proxy> ve <ProxyMatch> taşıyıcıları, sadece belli bir URL ile eşleşen mod_proxy vekil sunucusu üzerinden erişilen sitelere uygulanan yapılandırma yönergelerini bulundururlar. Örneğin aşağıdaki yapılandırma example.com sitesine erişim için vekil sunucunun sadece ağdaki bazı kullanıcılar tarafından kullanılabilmesini sağlayacaktır.

<Proxy "http://www.example.com/*">
    Require host bizimki.example.com
</Proxy>

Hangi Yönergelere İzin Veriliyor?

Hangi yönergelere hangi yapılandırma bölümlerinde izin verildiğini öğrenmek için yönerge bağlamına bakınız. <Directory> bölümlerinde izin verilen herşeye sözdizimsel olarak ayrıca <DirectoryMatch>, <Files>, <FilesMatch>, <Location>, <LocationMatch>, <Proxy> ve <ProxyMatch> bölümlerinde de izin verilir. Yine de bazı istisnai durumlar mevcuttur:

• AllowOverride yönergesi sadece <Directory> bölümlerinde çalışır.
• Options yönergesinin FollowSymLinks ve SymLinksIfOwnerMatch seçenekleri sadece <Directory> bölümlerinde veya .htaccess dosyalarında çalışır.
• Options yönergesi <Files> ve <FilesMatch> bölümlerinde kullanılamaz.

Bölümler Nasıl Katıştırılır?

Yapılandırma bölümleri belli bir sıra ile uygulanır. Yapılandırma yönergelerinin yorumlanışı üzerinde önemli etkilere sahip olabilmesi nedeniyle neyin ne zaman çalıştığını anlamak çok önemlidir.

Yapılandırma bölümlerinin katıştırılma sırası şöyledir:

1. <Directory> (düzenli ifadeler hariç) ve .htaccess aynı anda işleme sokulur (.htaccess ile eğer izin verilmişse <Directory> içindeki bazı yönergeler geçersiz kılınabileceği için).
2. <DirectoryMatch> (ve <Directory "~">).
3. <Files> ve <FilesMatch> aynı anda işleme sokulur.
4. <Location> ve <LocationMatch> aynı anda işleme sokulur.
5. <If>

Bazı önemli durumlar:

• <Directory> bölümündekiler hariç, her grup, yapılandırma dosyasında bulundukları sıraya göre işleme sokulurlar. Örneğin, 4. grupta /foo için yapılan bir istek <Location "/foo/bar"> ve <Location "/foo"> bölümleriyle de eşleşir ve bunlar yapılandırma dosyalarında bulundukları sıraya göre değerlendirilir.
• Yukarıda 1. grup olan <Directory> bölümü en kısa dizin elemanından en uzun dizin elemanına doğru işleme sokulur. Yani, örneğin, <Directory "/var/web/dir"> bölümü <Directory "/var/web/dir/subdir"> bölümünden önce işleme sokulacaktır.
• Eğer aynı dizin için birden fazla <Directory> bölümü varsa bunlar yapılandırma dosyasında bulundukları sıraya göre işleme sokulurlar.
• Include yönergeleri ile yapılandırmaya dahil edilen dosyaların içerikleri Include yönergesinin bulunduğu yere konulduktan sonra işleme sokulurlar.
• <VirtualHost> bölümlerinin içindeki bölümler, sanal konak tanımı dışındaki karşılıklarından sonra uygulanırlar. Bu yöntemle ana sunucu yapılandırmasındaki tanımlar geçersiz kılınabilir
• İstek mod_proxy tarafından sunulduğu takdirde, <Proxy> taşıyıcısı işlem sırasında <Directory> taşıyıcısının yerini alır.

Modüllerle yapılandırma bölümleri arasındaki ilişki

Yapılandırma bölümlerini okurken örneğin mod_rewrite gibi belli modüllerin yönergelerinin bu bölümlere nasıl katılacağı ve ne zaman nasıl işleneceği gibi sorular sıkça aklımızdan geçer. Bunun belli bir yanıtı yoktur ve biraz temel bilgi gerektirir. Her httpd modülü yapılandırmasını kendi yönetir ve httpd.conf içindeki yönergelerinin her biri belli bir bağlamdaki bir yapılandırmayı belirtir. httpd bir komutu okunduğu sırada çalıştırmaz.

Çalışma anında, httpd çekirdeği geçerli isteğe hangilerinin uygulanacağını belirlemek için yukarıda açıklanan sırada tanımlı yapılandırma bölümlerini tekrar tekrar okur. Eşleşen ilk bölümün bu istek için geçerli yapılandırmayı içerdiği varsayılır. Eğer alt bölümlerden biri de eşleşmişse bu bölümlerde yönergeleri bulunan her modüle yapılandırmasını iki bölüm arasında katıştırma şansı verilir. Sonuç üçüncü bir yapılandırma olup işlem bütün yapılandırma bölümleri değerlendirilene kadar sürer.

Yukarıdaki adımların ardından HTTP isteğiyle ilgili "asıl" işlem başlar: her modül ondan istenen görevleri gerçekleştirme şansına sahip olur. Nasıl davranacaklarını belirlemek için kendilerinin katıştırılmış son yapılandırmalarını http çekirdeğinden alabilirler.

Sürecin tamamı bir örnekle görselleştirilebilir. Aşağıdaki örnekte belli bir HTTP başlığını ayarlamak için mod_headers modülünün Header yönergesi kullanılmıştır. /example/index.html isteği için httpd CustomHeaderName başlığına hangi değeri atayacaktır?

<Directory "/">
    Header set CustomHeaderName bir
    <FilesMatch ".*">
        Header set CustomHeaderName yedi
    </FilesMatch>
</Directory>

<Directory "/example">
    Header set CustomHeaderName iki
</Directory>

• Directory "/" eşleşir ve ilk yapılandırma olarak CustomHeaderName başlığı bir değeriyle oluşturulur.
• Directory "/example" eşleşir ve mod_headers modülünün koduna göre bir katıştırma durumundan yeni değer eskiyi geçersiz kılacağından yeni bir yapılandırma ile CustomHeaderName başlığının değeri iki yapılır.
• FilesMatch ".*" eşleşir ve başka bir katıştırma fırsatı doğar: CustomHeaderName başlığının değeri yedi yapılır.
• Neticede HHP isteğinin sonraki adımlarında mod_headers çağrılıp yedi değeri atanmış CustomHeaderName başlığını işleme sokması istenecektir. mod_headers normalde işini yapmak için bu yapılandırmayı kullanacaktır. Fakat bundan, bir yönergenin gerekli olmaması veya kullanımdan kaldırılması ve benzeri nedenlerle yapılandırmada iptal edilmesi gibi daha karmaşık bir eylemi bir modülün gerçekleştiremeyeceği anlamı çıkarılmamalıdır.

Directory ile aynı katıştırma sırasından dolayı bu durum .htaccess için de geçerlidir. Burada anlaşılması gereken husus, Directory ve FilesMatch gibi yapılandırma bölümlerinin Header veya RewriteRule gibi modüle özgü yönergelerle karşılaştırılmamasıdır, çünkü bunlar farklı seviyelerde işlem görür.

Bazı Örnekler

Aşağıdaki yapay örnekte katıştırma sırası gösterilmiştir. Hepsinin aynı isteğe uygulandığı varsayımıyla, bu örnekteki yönergeler A > B > C > D > E sırasıyla uygulanacaktır.

<Location "/">
    E
</Location>

<Files "f.html">
    D
</Files>

<VirtualHost *>
<Directory "/a/b">
    B
</Directory>
</VirtualHost>

<DirectoryMatch "^.*b$">
    C
</DirectoryMatch>

<Directory "/a/b">
    A
</Directory>

Daha somut bir örnek olarak aşağıdakini ele alalım. <Directory> bölümlerindeki erişim sınırlamaları ne olursa olsun <Location> bölümü son olarak değerlendirmeye alınacak ve sunucuya sınırsız erişim verecektir. Başka bir deyişle, katıştırma sırası önemlidir, bu nedenle dikkatli olmalısınız!

<Location "/">
    Require all granted
</Location>

# Alooo!  Bu <Directory> bölümünün hiçbir hükmü yok.
<Directory "/">
    <RequireAll>
        Require all granted
        Require not host kkadam.example.com
    </RequireAll>
</Directory>